زبان احترام : افراد دارای معلولیت نه معلول
پیش از بررسی تفاوت میان واژه‌های «معلول» و «معلولیت» با عبارت «فرد یا افراد دارای معلولیت»، لازم است به تعریف این اصطلاحات بپردازیم:
معلول: در لغت به معنای بیمار، رنجور یا زمین‌گیر است.
معلولیت: حالتی است که فرد به دلیل وجود یک نارسایی یا کم‌توانی، نمی‌تواند نقش‌ها و جایگاه‌های طبیعی خود را متناسب با شرایط سنی، جنسیتی، فرهنگی و اجتماعی‌اش ایفا کند.
اکنون می‌توان به تفاوت این اصطلاحات پرداخت:
واژه‌های «معلول» و «معلولیت» بار معنایی منفی دارند. هنگامی که فردی با این عناوین معرفی می‌شود، شنونده یا مخاطب او را ناتوان، بیمار یا کاملاً وابسته تصور می‌کند؛ به‌گونه‌ای که تمام هویت و توانایی‌های فردی او زیر سؤال می‌رود.
در مقابل، استفاده از عبارت «فرد دارای معلولیت» یا «افراد دارای معلولیت» بار معنایی مثبت‌تری دارد. این اصطلاح ضمن اشاره به شرایط جسمی یا ذهنی فرد، او را دارای استعدادها و توانایی‌های ویژه نیز معرفی می‌کند. به عنوان نمونه، در پاسخ به این پرسش که «حسین کیست؟» اگر بگوییم:
«حسین فردی دارای معلولیت ضایعه نخاعی و یک ورزشکار حرفه‌ای است»،
در این معرفی، شرایط جسمی فرد به عنوان ویژگی ظاهری او بیان شده، اما استعداد و مهارت او نیز برجسته شده است.
بنابراین، به‌کارگیری عبارت «فرد دارای معلولیت» به‌جای «معلول» یا «معلولیت»، رویکردی محترمانه‌تر و انسانی‌تر در ادبیات روزمره، مکاتبات رسمی و معرفی این افراد به شمار می‌آید. به عنوان نمونه:
- حسین، فرد دارای معلولیت ضایعه نخاعی است.
- علی و حسین، افراد دارای معلولیت جسمی-حرکتی هستند.
این رویکرد نه تنها احترام به شخصیت افراد را نشان می‌دهد، بلکه سبب تغییر نگرش جامعه به سوی پذیرش و توجه به توانمندی‌های آنان می‌شود.
محمد رضا بیگ زاده : فعال اجتماعی
