کرامت انسانی؛ معیار واقعی هر استاندارد
هر سال در ۲۲ مهرماه، جهان روز جهانی استاندارد را گرامی می‌دارد. شاید در نگاه اول، این روز فقط یادآور کیفیت کالاها و دقت در تولید به نظر برسد، اما اگر کمی عمیق‌تر نگاه کنیم، خواهیم دید که «استاندارد» مفهومی فراتر از صنعت است؛
استاندارد یعنی احترام به زندگی همه انسان‌ها، یعنی اینکه هیچ‌کس به خاطر تفاوت‌های جسمی یا حسی، از امکانات جامعه کنار گذاشته نشود
وقتی استاندارد رنگ انسانی می‌گیرد
تا همین چند دهه پیش، استاندارد بیشتر در کارخانه‌ها و خطوط تولید معنا پیدا می‌کرد. اما امروز، مفهوم استاندارد وارد خیابان‌ها، ساختمان‌ها، مدارس و حتی فضای مجازی شده است.
در واقع، استاندارد یعنی اینکه همه افراد، صرف‌نظر از توانایی‌هایشان، فرصت حضور و مشارکت برابر داشته باشند.
وقتی در ورودی یک اداره رمپ استانداردی ساخته می‌شود، یا در آسانسور دکمه‌های بریل نصب است، این فقط یک اقدام عمرانی نیست؛
بلکه نشانه‌ای از این است که جامعه ما به «حق حضور» همه باور دارد.
شهری که برای همه ساخته شود، زیباتر است
یکی از مهم‌ترین تحولات سال‌های اخیر، توجه به «طراحی فراگیر» است.
یعنی فضاها، وسایل و خدمات به گونه‌ای طراحی شوند که همه بتوانند از آن استفاده کنند؛ نه اینکه بعد از ساخت، تازه برای گروهی خاص تغییر داده شوند.
در دنیا برای این موضوع استانداردهای مشخصی وجود دارد. مثلاً در استاندارد ISO 21542 درباره ساختمان‌ها، شیب رمپ‌ها، عرض درها، نحوه نصب علائم و حتی محل قرارگیری دکمه‌های آسانسور دقیقاً تعیین شده است.
در حوزه فضای مجازی هم، استاندارد WCAG کمک می‌کند وب‌سایت‌ها برای کاربران نابینا یا ناشنوا قابل استفاده باشند.
اما حقیقت این است که اجرای این استانداردها فقط یک دستور فنی نیست، بلکه نوعی ادب اجتماعی است؛
ادب در برابر انسان‌هایی که متفاوت می‌بینند، می‌شنوند یا حرکت می‌کنند، اما حق برابر برای زیستن دارند.
فناوری‌هایی که زندگی را آسان‌تر می‌کنند
شاید کمتر به این موضوع فکر کرده باشیم که استانداردها در ابزارهای توانبخشی هم نقش حیاتی دارند.
هر ویلچر، سمعک یا نرم‌افزار گویاساز باید طبق معیارهای جهانی ساخته شود تا ایمن و کارآمد باشد.
وقتی این اصول رعایت می‌شود، کاربر با خیال راحت‌تری از آن وسیله استفاده می‌کند و استقلال بیشتری دارد.
در واقع، استاندارد در اینجا فقط برای محصول نیست، بلکه برای آرامش و اعتماد انسان است.
استاندارد، زبان حقوق بشر
در سال‌های اخیر، سازمان ملل متحد در «کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت» تأکید کرده که دولت‌ها باید برای ایجاد جامعه‌ای دسترس‌پذیر، استانداردهای لازم را تدوین و اجرا کنند.
این یعنی رعایت استاندارد، فقط نشانه نظم و دقت نیست؛ بلکه گامی در جهت عدالت اجتماعی و برابری فرصت‌ها است.
شهرها و کشورهایی که به این اصول پایبندند، نه فقط محیطی استاندارد، بلکه جامعه‌ای انسانی‌تر می‌سازند.
فرهنگ استاندارد؛ مسئولیت همه ما
فرهنگ استاندارد فقط در کتاب‌ها و آیین‌نامه‌ها شکل نمی‌گیرد.
وقتی یک کسب‌وکار کوچک در طراحی فروشگاهش رمپ در نظر می‌گیرد، یا یک وب‌سایت محلی محتوای صوتی برای نابینایان ارائه می‌دهد، این یعنی «استانداردسازی» در عمل.
رسانه‌ها هم می‌توانند با معرفی نمونه‌های موفق، نگاه جامعه را نسبت به اهمیت دسترس‌پذیری تغییر دهند.
در نهایت، استاندارد واقعی آن است که هیچ‌کس را جا نگذارد.
جامعه‌ای که برای همه ساخته شود، از نظر فنی پیشرفته‌تر و از نظر انسانی کامل‌تر است.
استانداردها فقط درباره اندازه‌گیری و کیفیت نیستند؛ درباره‌ی کرامت، حضور و احترام به تفاوت‌ها هستند.
اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، هر جا استاندارد رعایت شود، انسان دیده شده است.
